Geschiedenis Stationsgebied

Auteur: Dennis Vollenga

De stad Utrecht
Utrecht is de vierde stad in het rijtje van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. In totaal wonen er momenteel meer dan 322.000 inwoners in de stad. Utrecht vormt samen met het BRU (Bestuur Regio Utrecht) een agglomeratie. Een agglomeratie zijn deelgemeenten die deel uitmaken van de stad. In de stad zijn veel historische gebouwen te zien, dit hebben zij te danken aan het rijke historische centrum. Kenmerkende gebouwen zijn onder meer de Dom van Utrecht en de vele kerken.

Utrecht heeft over het algemeen de meest centrale ligging in Nederland, ook is het gelegen in de Randstad op een knooppunt van wegen en spoorwegen. Door de unieke ligging groeit de economie van de stad Utrecht. Andere factoren voor een snel groeiende economie is het lage aantal 65-plussers in vergelijking met de andere grote steden. Dit heeft mede te maken met het grote aanbod aan universiteiten en hogescholen. Naast de jonge studenten bevinden zich in Utrecht ook het hoofdkantoor van de NS, ProRail, de Jaarbeurs Utrecht en de Rabobank. Verder in dit artikel zal er kort weergeven worden welke ontwikkelingen er vanaf de jaren ’60 afspeelden.


Reden tot uitbreiding
De eerste plannen voor de uitbreiding van het centrumgebied kwamen onder de naam Hoog Catharijne. Deze naam is vernoemd naar het Catharijneveld, de oude naam van het Vredenburg. De plannen kwamen min of meer tot stand om de marktpositie van Utrecht binnen Nederland te verdedigen. De vraag naar winkels nam toe, alleen het aanbod bleef achter waardoor de gemeente vreesde voor andere steden in Nederland die mogelijk hun klanten zouden afpakken. Een andere reden tot uitbreiding van het centrumgebied was de sterk toenemende vraag naar autoverkeer. De verwachting was dat binnen een tijdsbestek van 10 jaar de vraag naar auto’s van 10.000 naar 50.000 zou stijgen.


Hoog Catharijne
De grootste ontwikkelingen in de stad Utrecht begonnen in de jaren ’60 toen de plannen op tafel kwamen voor het project Hoog Catharijne. Onder andere kwamen de volgende plannen op tafel voor het gebied rond het Centraal Station:

• Het oude stations wijk voldoet niet aan de eisen van het moderne verkeer, hierop wordt een plan uitgewerkt voor een nieuw, verhoogd stationsplein met winkels en kantoren 
• Wethouder Harteveld legt de plannen voor een nieuw stadshart voor aan de gemeenteraad 
• In 1963 werd de verhuizing van Jaarbeurs naar de westzijde van het station officieel 
• In 1966 wordt er een overeenstemming bereikt met de Nederlandse Spoorwegen waardoor het spoorterrein bij het plan betrokken werd 
• Sloop- en nieuwbouw wordt gestart 
• Op het Vredenburg werd het muziekcentrum Vredenburg gebouwd

De ontwikkelingsplannen leverden aardig wat commotie op onder de bevolking. Veel bewoners waren het niet eens met de uitbreidingsplannen van het centrum omdat er een groot gebied rondom het Centraal Station gesloopt moest worden. De reactie van de bewoners en diverse bedrijven op de sloop van gebouwen was opvallend, zij trokken weg uit dit gebied. Voor hen in de plaats kwamen jonge frisse bewoners. De protesten van de bewoners werden niet gehonoreerd, maar opvallend is dat er sinds die tijd zich mensen inzetten voor het behoud van historische gebouwen in de stad. Nadat grote gebieden gesloopt zijn, werd er begonnen met de bouw van Hoog Catharijne. De eerste kantoorpanden zijn opgeleverd in 1969, waarna op 24 september 1973 de officiële opening volgde door prinses Beatrix. Hoog Catharijne stond in die tijd even bekend als het grootste overdekte winkelcentrum van Europa.


Utrecht City Project (UCP)
Het vervolgproject op Hoog Catharijne is het Utrecht City Project (UCP) opgebouwd uit de NS, Jaarbeurs, Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds en de gemeente Utrecht. Zij hadden de taak om de samenhang en sociale veiligheid te ontwerpen voor de stedelijke vernieuwing. Er is in komende jaren op dit plan veel kritiek geweest waardoor er veel projecten zijn afgekaatst. De ideeën die uit dit project voort zijn gekomen zijn overgenomen in de vorm van Aanpak Stationsgebied en CU2030.


Visie A Stadshart Verruimd




Begin 21e eeuw heeft de gemeente twee visies gemaakt voor de toekomst van het centrumgebied. Visie A Stadshart Verruimd en Visie B Stadshart Compact. Het duurt een tijd voordat er een beslissing wordt genomen over welk plan ingevoerd kan worden. In 2002 werd een referendum gehouden voor het masterplan in Utrecht waarbij de ruime meerderheid van de bevolking kiest voor een Stadshart Verruimd, ook de gemeenteraad kiest eveneens deze visie. De bewoners worden tijdens het proces nauw betrokken bij de plan ontwikkelingen, voornamelijk door een infocentrum worden er diverse tentoonstellingen georganiseerd om een beeld te creëren van de bedrijvigheid en levendigheid van het stationsgebied.

Samen met private partners Corio, NS en Jaarbeurs presenteerde de gemeente dillema’s in de planvorming. De rode draad door het plan werd gevormd door de gewenste identiteit en bestaande waarden van het Stationsgebied. De ideeën voor het centrumgebied werden door middel van voorstellingen gepresenteerd door bezoekers en plannenmakers. Enkele belangrijke steunpunten van het Stationsgebied zijn:

• Vredenburg 
• Catharijnesingel 
• Jaarbeursplein 
• Jaarbeursterrein 
• Centrumboulevard 
• Westplein / Smakkelaarsveld 

CU2030

In 2007 is de campagne CU2030 van start gegaan, over dit project wordt later deze weken meer informatie gegeven. Het project bevat belangrijke toekomstplannen van het stationsgebied waar de komende jaren veel van te zien is. Zo wordt er in december 2009 gestart met de bouw van woon- en winkelgebouw de Vredenburg. Daarop volgen de bouw van het muziekpaleis in 2010, de OV-terminal en het nieuwe stadskantoor in 2011.






Meer informatie over toekomstige projecten van CU203 komen later aan bod in onze blogs.


Bron: Masterplan Utrecht          
         CU2030 toekomstplannen